بوتاکس
بوتاکس چیست؟
بوتاکس یک داروی تزریقی است که با فلج کردن عضلات باعث از بین بردن خطوط پوستی می‌شود. این دارو از سم بوتولونیوم نوع A ساخته شده که به صورت موقتی باعث فلج شدن عضلات می‌شود. علت اصلی ایجاد چین و چروک‌های متحرک صورت، حرکت عضلات است. پس اگر آن‌ها را فلج کنیم، خطوط صورت هم محو می‌شوند.
تزریق بوتاکس از جمله روش‌های کم‌تهاجمی جوانسازی پوست است و به عنوان روشی ایمن و موثر برای از بین بردن خطوط ظریف و همچنین چین و چروک‌های اطراف چشم بیشترین کاربرد را دارد. البته برای رفع خطوط بقیه‌ی بخش‌های صورت مثل خط اخم یا خطوط افقی پیشانی هم می‌توان از طریق تزریق بوتاکس به پیشانی استفاده کرد.
بوتولونیوم نوع A چیست؟
بوتولونیوم نوع A که تقریباً تمامی داروهای تزریقی بوتاکس از آن ساخته شده‌اند، نوعی ماده‌یِ سمی برای اعصاب یا نوروتوکسین است که می‌تواند عملکرد اعصاب را به طور موقت از کار بیندازد. عضلات ارادی بدن (مثل آن‌هایی که در صورت قرار دارند) در صورتی منقبض می‌شوند که پیام انقباض از طرف مغز و از طریق اعصاب حرکتی به آن‌ها برسد. در صورتی که در محل عضله، سم بوتولونیوم وجود داشته باشد، عملکرد عصب حرکتی مختل شده و عضله فلج می‌شود.
بوتولونیوم به صورت طبیعی توسط باکتری کلستردیوم بوتولونیوم تولید می‌شود. در حالتی که بوتولونیوم توسط باکتری تولید شود، یکی از کشنده‌ترین سم‌های تولید شده در طبیعت به شمار می‌رود. برای یک انسان ۷۰ کیلوگرمی، تنها ۷۰ میلی‌گرم از این سم می‌تواند کشنده باشد. بوتولونیوم همان سمی است که در صورت نجوشاندن غذاهای کنسروی، باعث بوتولیسم می‌شود که بیماری کشنده‌ای است.
آیا تزریق بوتاکس ایمن است؟
نترسید! بوتولونیوم استفاده شده در داروی بوتاکس، خطرات سم اصلی که توسط باکتری تولید می‌شود را ندارد. به علاوه زمانی این سم کشنده است که وارد گردش خون ما شود. در استفاده‌های درمانی بوتاکس، تنها به صورت موضعی از این سم استفاده می‌شود.
از نظر سازمان FDA، وزارت بهداشت ایران و تقریباً تمامی سازمان‌های نظارتی درمان و سلامت، تزریق بوتاکس برای استفاده‌های درمانی یا جوانسازی پوست، ایمن و بی‌خطر شناخته می‌شود. به چند نکته‌ی زیر توجه کنید:
- در کشور آمریکا، از سال ۱۹۸۹ تا سال ۲۰۰۳ تنها ۳۶ نفر بعد از تزریق بوتاکس دچار عوارض جانبی شدید شدند. ۱۳ نفر از این افراد، به دلیل مشکلات زمینه‌ای دچار عوارض شده بودند و مشکلات پیش آمده ارتباطی با تزریق بوتاکس نداشته است.
- براساس مطالعات، تنها ۳ درصد از بزرگسالانی که تزریق بوتاکس دریافت می‌کنند، دچار عوارض جانبی شدید می‌شوند. در بسیاری از این موارد علت بروز عوارض، تزریق دارو به دست افراد غیرپزشک یا استفاده از مواد نامناسب است.
- طبق پژوهش‌های انجام شده، خطرات تزریق بوتاکس به منظور زیباسازی و جوانسازی پوست، به شدت کمتر از عوارض بوتاکس در موارد استفاده‌های درمانی است. در آمار ذکر شده تقریباً تمام کسانی که دچار عوارض حاد شده بودند، تزریق‌های درمانی بوتاکس را دریافت کرده بودند. در مورد کاربردهای بوتاکس در ادامه مفصل صبحت کرده‌ایم.
- دوز بوتاکس استفاده شده برای خطوط پوستی بسیار کم و بی‌خطر است. در استفاده‌های درمانی بوتاکس، از دوزهای بالاتری استفاده می‌شود؛ برای همین احتمال وقوع عوارض جانبی بیشتر است.
کاربردهای بوتاکس
بوتاکس بیشتر به عنوان فرآورده‌ای تزریقی برای درمان چین و چروک‌ها و خطوط صورت شناخته می‌شود. به طور کلی کاربردهای بوتاکس را می‌توان به دو دسته‌ی زیبایی و درمانی تقسیم کرد.
کاربردهای زیبایی
- درمان چین و چروک‌های طرفین چشم‌ها که به چین‌های پنجه کلاغی معروف است؛
- محو کردن خط اخم (بین دو ابرو)؛
- رفع خطوط افقی پیشانی؛
- از بین بردن چروک‌های گردن؛
- بالا بردن گوشه‌های لب؛
- بالا بردن نوک بینی.
خطرات و عوارض بوتاکس چیست ؟
عوارض اصلی این روش جوانسازی شامل سردرد، درد و علایم مشابه با سرما خوردگی می‌شود. در موارد نادر، افتادگی ابرو یا پلک ممکن است مشاهده شود. یکی از موارد مهمی که باید پیش از تزریق بوتاکس توسط پزشک بررسی شود، احتمال افتادگی پلک است که در ۵ درصد از افراد دیده می‌شود. اگر تزریق به دست پزشک متخصص و باتجربه صورت بگیرد، عارضه‌ای بسیار نادر خواهد بود. عوارضی که در این پاراگراف ذکر کردیم نادر اند و به مرور زمان برطرف می‌شوند.
در موارد بسیار نادر، امکان پخش شدن سم بوتاکس در بدن وجود دارد. در صورتی که از چند ساعت تا چند هفته بعد از بوتاکس، هر کدام از علائم زیر را تجربه کردید با پزشک تماس بگیرید:
- ضعف عضلانی
- مشکلات بینایی
- دشواری در تکلم یا بلع
- مشکلات تنفسی
- از دست دادن کنترل ادرار
چه کسانی نمی‌توانند بوتاکس تزریق کنند؟
تزریق بوتاکس برای افراد زیر توصیه نمی‌شود:
- خانم‌های باردار و شیرده
- افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی یا عضلانی
- وجود عفونت فعال یا تبخال در محل تزریق
- افرادی که داروهای رقیق کننده خون یا ضد انعقادی استفاده می‌کنند، باید در مورد مصرف این داروها با پزشک مشورت کنند.
- اگر چین و چروک‌ها خیلی عمیق باشد، ممکن است بوتاکس تاثیر چندانی نداشته باشد. در این حالت هم باید نظر پزشک متخصص را جویا شوید.